Rodziny Empatyczne – duchowość i misja

Kim jesteśmy?

Jesteśmy wspólnotą, złożoną z wielu kilkunastoosobowych grup, funkcjonującą w ramach Kościoła rzymsko-katolickiego. Nazwa „Rodziny Empatyczne” ma podwójną wymowę: wskazuje, że nasze wspólnoty zrzeszają przede wszystkim rodziny, ale też poszczególne grupy same w sobie chcą być swego rodzaju rodzinami. Dlatego przynależą do nas rodziny i, na równych zasadach, osoby żyjące w jakiejkolwiek sytuacji osobistej, także księża i osoby konsekrowane. W przypadku małżeństw i par, dla przynależności nie jest konieczne aktywne uczestnictwo w życiu wspólnoty obojga stron związku, choć na pewno jest to bardzo wskazane.

Łączy nas pragnienie budowania pięknych, satysfakcjonujących relacji międzyosobowych. Wspólnie staramy się odkrywać czym jest miłość i uczyć się stosowania jej w praktyce. Odwołujemy się w tym do wiary w Boga, takiego jak On jest pojmowany w Kościele katolickim. Pozostajemy jednak otwarci na osoby innych wyznań chrześcijańskich, wyznawców innych religii, a także osoby niewierzące.

Chętnie korzystamy ze współczesnej wiedzy psychologicznej, zwłaszcza z metody komunikacji interpersonalnej opracowanej przez Marshalla Rosenberga i znanej pod nazwą Porozumienie bez Przemocy (Nonviolent Communication, w skrócie NVC). W tym celu współpracujemy z certyfikowanymi trenerami NVC.

Nasza historia

W 2012 roku o. Mieczysław Łusiak SJ (katolicki ksiądz, jezuita), w prowadzonym przez siebie Domu Rekolekcyjnym „Oaza” w Suchej, niedaleko Bydgoszczy, zainicjował letnie rekolekcje dla rodzin. Specyfiką tych rekolekcji było połączenie Ewangelii Jezusa Chrystusa i nauczania Kościoła katolickiego ze współczesną wiedzą naukową w dziedzinie komunikacji interpersonalnej. Wiele treści przekazywanych przez o. Mieczysława zaczerpnięte było z koncepcji znanej jako Porozumienie bez Przemocy (Nonviolent Communication – w skrócie NVC) opracowanej przez amerykańskiego psychologa Marshalla Rosenberga.

Przez kolejne lata rekolekcje te cieszyły się coraz większym powodzeniem, co wynikało z pozytywnych owoców, jakich w swoim życiu rodzinnym doświadczali uczestnicy. W roku 2018 poprosili oni o. Mieczysława o pomoc we wdrożeniu praktyki regularnych spotkań dla małżeństw w małych grupach w miejscu zamieszkania. Motywowane to było tym, że wiedza i doświadczenie zdobywane raz do roku w ramach letnich rekolekcjach nie wystarcza, aby skutecznie żyć tym w codzienności. Tym sposobem we wrześniu 2018 roku zawiązały się pierwsze grupy: dwie w Bydgoszczy i cztery w Trójmieście.

Z inicjatywy uczestników letnich rekolekcji z Warszawy, Łodzi i Wrocławia na przełomie lat 2019/2020 zawiązały się kolejne grupy w tych lokalizacjach. Dziś funkcjonuje już ponad trzydzieści wspólnot podstawowych (ok. 15 osób każda) w wielu miastach całej Polski (Bydgoszcz, Trójmiasto, Wrocław, Łódź, Warszawa, Olsztyn, Tychy, Trzebnica, Toruń, Kraków, Chełmno, Poznań). Przygotowywane są kolejne osoby dla prowadzenia kolejnych grup w różnych częściach kraju.

Do tej pory wspólnota Rodzin Empatycznych funkcjonuje w Kościele w oparciu o misję zleconą przez przełożonych zakonnych o. Mieczysława Łusiaka SJ. W związku z tym, że wspólnota Rodzin Empatycznych rozwija się dynamicznie, podjęte zostały pierwsze kroki w kierunku formalnego jej zatwierdzenia przez odpowiednie instytucje Kościoła katolickiego.

Nasza duchowość
Główną inspiracją do naszego duchowego rozwoju są słowa Jezusa Chrystusa:

Byłem głodny, a daliście Mi jeść; byłem spragniony, a daliście Mi pić; byłem przybyszem, a przyjęliście Mnie; byłem nagi, a przyodzialiście Mnie; byłem chory, a odwiedzili ś cie Mnie; by ł em w wi ę zieniu, a przyszli ś cie do Mnie (Mt 25, 35n).

Słowa te mówią nam o Bogu, którego istotną cechą jest empatia, rozumiana jako widzenie ludzkich potrzeb i traktowanie ich jako wspólne dobro. Potrzeby pojmujemy jako uniwersalne, naturalne wartości wspólne dla wszystkich ludzi. Nie są one dla nas po prostu tym, czego w danej chwili chcemy lub brakiem czegoś, ale pięknem wpisanym w życie człowieka, niezależnie od tego czy są zaspokojone czy nie. Uświadamiają nam one naszą współzależność jako Boży zamysł i są dla nas wspaniałym darem Boga, oraz najgłębszą motywacją ludzkich zachowań i postaw. To z kolei zachęca nas do dostrzegania w potrzebach własnych i drugiego człowieka Bożej obecności.

Rozumienie czym są potrzeby, oraz koncepcję empatycznego kontaktu ze sobą i drugim człowiekiem, zaczerpnęliśmy od Marshalla Rosenberga, autora Porozumienia bez Przemocy (Nonviolent Communication, w skrócie NVC). Pomagamy sobie wzajemnie w dążeniu do nieustannego praktykowania
tak rozumianej empatii, bo ona otwiera nas na pełne szacunku relacje: z Bogiem, z samym sobą i z drugim człowiekiem, na wzór Trójcy Świętej. Jest to dla nas droga do skutecznego naśladowania miłości Boga i do zjednoczenia z Nim.

Potrzeby każdego człowieka, będące przejawem życia, są w naszym przekonaniu wypełnione Bożą obecnością, skąd bierze się ich piękno niezależne od poziomu ich zaspokojenia. Choć naturalną rzeczą jest dążenie do zaspokojenia potrzeb własnych i innych, to robimy to zawsze uwzględniając dostępne zasoby i realne możliwości w danej chwili i sytuacji. W doborze sposobów zaspokajania potrzeb inspirujemy się
nauczaniem Chrystusa zawartym w Ewangelii i wskazaniami Kościoła katolickiego.

W ka ż dym po ł o ż eniu dzi ę kujcie, taka jest bowiem wola Bo ż a w Jezusie Chrystusie względem was (1Tes 5, 18).

Niezmiernie ważną rzeczą dla nas jest praktykowanie wdzięczności, zarówno wtedy, gdy nasze potrzeby są zaspokojone, jak i wtedy, gdy aktualnie nie jest możliwa pełna ich realizacja. Pragniemy zawsze doceniać to, co jest i dziękować za to, co przynosi nam życie.

[Chrystus] bowiem jest naszym pokojem. On, który obie części [ludzkości]
uczynił jednością, bo zburzył rozdzielający je mur – wrogość (Ef 2, 14).

Naszym założeniem jest, że wszyscy mamy takie same potrzeby, choć w danej chwili dochodzą do głosu
tylko niektóre z nich i u każdego zapewne inne. Dlatego dzięki kontaktowi na poziomie potrzeb, możemy
doświadczyć braterstwa i bliskości z każdym człowiekiem. Spotykamy się bowiem wówczas na
płaszczyźnie, która jest wspólna wszystkim, bez względu na różnice co do wyznawanych wartości i
preferowanych sposobów ich realizacji. Naszym doświadczeniem jest, że spotkanie na poziomie potrzeb
sprzyja rozwiązywaniu konfliktów, przebaczeniu i pojednaniu, które wydawało się wcześniej wręcz
niemożliwe.

Niech każdy ma na oku nie tylko swoje własne sprawy, ale też i drugich (Flp 2, 4).

Choć różnimy się na wiele sposobów, to jednak chcemy trwać w przekonaniu, że potrzeby wszystkich są tak
samo ważne. Zwykle trudno jest zaspokoić potrzeby każdego w tej samej chwili, ale naszym pragnieniem
jest, aby potrzeby wszystkich były brane pod uwagę w równym stopniu.

Więcej szczęścia jest w dawaniu aniżeli w braniu (Dz 20, 35).

Potrzebie dawania siebie innym chcemy nadać należne jej miejsce. Aby możliwe było spełnienie tej
potrzeby chcemy karmić się tym co daje nam Bóg i otaczający nas ludzie. Nie jest bowiem możliwe, aby
ktokolwiek mógł dać innym coś, czego wcześniej nie otrzymał.

Wy zatem, bracia, powołani zostaliście do wolności. Tylko nie [bierzcie] tej
wolności jako zachęty do [hołdowania] ciału, wręcz przeciwnie, miłością
ożywieni służcie sobie wzajemnie. Bo całe Prawo wypełnia się w tym jednym
nakazie: Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego (Gal 5, 13n).

Jako jeden z największych darów ofiarowanych nam przez Boga przyjmujemy wolność: zarówno
towarzyszącą nam nieustannie wolność wyboru czynów, słów i myśli, jak i wolność od przywiązań do
preferowanych przez siebie sposobów zaspokajania potrzeb. Wzajemnie wspieramy się w wybieraniu tego,
co służy życiu, a więc nie krzywdzi nas samych lub innych. Chcemy pamiętać, że z danej nam przez Boga
wolności wynika osobista odpowiedzialność każdego za dokonane wybory. Nie postrzegamy jednak
wolności jako ciężaru; jest ona dla nas fundamentem miłości, której uczy nas Chrystus. Miłości bowiem nie
można wymusić.

Szukać i znajdować Boga we wszystkim (św. Ignacy Loyola).

Ważną inspiracją naszego duchowego rozwoju są Ćwiczenia duchowe św. Ignacego Loyoli, a zwłaszcza
zawarta w nich Kontemplacja pomocna do uzyskania miłości (ĆD nr 230nn), zwana popularnie
Kontemplacją ad amorem. Znajdujemy tam słowa o miłości opartej na wzajemnym obdarowywaniu się i o
Bogu mieszkającym w nas, by „dawać nam być, żyć, czuć i rozumieć”. To zachęca nas do ignacjańskiego
„szukania i znajdowania Boga we wszystkim”, w tym również w ludzkich potrzebach.

Podstawowe zasady naszego wspólnotowego życia

Nasze wspólnotowe życie oparte jest przede wszystkim na regularnych (zwykle comiesięcznych)
spotkaniach w małych grupach (12-15 osób), na których dzielimy się swoim życiem, z uwzględnieniem
realizacji kolejnych Postanowień o życiu bez przemocy autorstwa Miki Kashtan, których jest 34. Spotkania
odbywają się pod okiem odpowiednio przygotowanych opiekunów. Uzupełnieniem tej pracy nad
Postanowieniami o życiu bez przemocy są fakultatywne, trwające tydzień, letnie rekolekcje i weekendowe
skupienia. Nadto dbamy o praktykę modlitwy indywidualnej, rodzinnej i wspólnotowej. Pośród różnych
form modlitwy szczególne znaczenie ma dla nas Empatyczny kontakt z życiem. Jest to forma modlitwy
(medytacji) inspirowana tak zwanym Ignacjańskim rachunkiem sumienia. To co zalecił św. Ignacy Loyola
uzupełniamy praktyką kontaktu ze swoimi potrzebami. Wielu z nas korzysta nadto z sakramentów Kościoła,
które są z natury niezwykłym wsparciem w realizacji ewangelicznej miłości i w praktykowaniu empatii.
Choć korzystamy z tych wymienionych powyżej, jak i z wielu innych form osobistego i duchowego
rozwoju, to jednak jedyną praktyką konieczną dla utrzymania przynależności do Rodzin Empatycznych jest
regularne uczestnictwo w spotkaniach małych grup i dostosowanie się do reguł obowiązujących na tych
spotkaniach